زهرا کبیری پور در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه در رابطه با نقش حضرت معصومه (س) در گسترش تشیع و وضعیت قم، عنوان کرد: حضرت معصومه (س) با حضور مبارک خود در قم، تحولی عظیم در تاریخ تشیع ایجاد کردند. ایشان نه تنها به عنوان یک بانوی بزرگوار، بلکه به عنوان یک رهبر معنوی، نقش مهمی در گسترش تشیع و تقویت بنیان‌های اعتقادی شیعیان ایفا نمودند. قم به برکت وجود ایشان، به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی، فرهنگی و دینی شیعه در جهان تبدیل شد و این میراث گران‌بها، بر دوش تمام شیعیان است تا آن را حفظ و گسترش دهند.
وی ادامه داد: پس از گذشت حدود شصت سال از فتح نقاط مرکزی ایران توسط مسلمانان، برخی شیعیان از قبیلۀ اشعری با روحیۀ انقلابی‌ای که داشتند برای دور ماندن از جنایات حجاج بن یوسف، به روستایی در قم پناه آوردند. این گروه سابقه‌ای درخشان در حمایت از ائمه (ع) داشتند. برای نمونه می‌توان از حضور آن‌ها در رکاب امام علی (ع) در نبرد صفین و حضور عده‌ای از آن‌ها در قیام مختار یاد کرد. پس از مهاجرت اگرچه آن‌ها از مدینه دور بودن اما با امام باقر (ع) در ارتباط بودند و نام برخی از آن‌ها در میان اسامی یاران ائمه (ع) به ثبت رسیده است.
پژوهشگر تاریخ تشیع اثنی عشری گفت: تبعیتی که اهل قم از همان دوران به ائمه (ع) داشتند، سبب شد تا امام صادق (ع) برای اهل قم حساب ویژه‌ای باز کنند. امام صادق (ع) هنگام حضور مردم قم در مدینه به ایشان عنایت خاصی نشان می‌دادند و به تعابیر مختلف اهل قم را از شیعیان خاص خود می‌خواندند.
وی با بیان اینکه این ارتباط خاص با ائمه (ع) حفظ شد و در دوره امام رضا (ع) توسعه پیدا کرد، افزود: باتوجه به منابع تاریخی، اهل قم با آغاز خلافت عباسیان همچنان خط مشیِ ستیزه‌جویانه‌ای را نسبت به حکومت وقت در پیش گرفتند؛ لذا قبل از مهاجرت حضرت معصومه (س) به ایران، شهر قم در وهله اول پناهگاه مهمی برای شیعیان بوده است همچنین شیعیان آن مورد تأیید ائمه (ع) بوده‌اند.
کبیری پور اضافه کرد: در میان دختران امام موسی کاظم (ع)، حضرت معصومه (س) فرزندی است که در منابع گوناگون به نام و القاب او تصریح شده است. اگرچه از جزئیات دوران حیات ایشان اطلاعات زیادی در دست نیست؛ اما از شواهد موجود می‌توان فهمید که ایشان به ویژگی‌های علمی و معنوی شهرت داشته‌اند و در همان دوره و بعدها القابی، همچون معصومه، کریمه، رضیه، طاهره، تقیه، حمیده، رشیده، نقیه و مرضیه از سوی ائمه (ع) به ایشان نسبت داده شده است.
وی بیان کرد: حضرت معصومه (س) پس از مدت کوتاهی از مهاجرت امام رضا (ع)، تصمیم گرفتند تا به دیدن برادر خود بیایند. به احتمال زیاد مسیری که ایشان انتخاب کردند همان مسیر معمول بوده است و باتوجه به اطلاعات موجود این مسیر از شهر قم عبور نمی‌کرد؛ اما حضرت با توجه به سابقه اهل قم در حمایت از اهل‌بیت (ع)، اعلام کردند که به این شهر خواهند آمد. مردم قم نیز به افتخار حضور فرزند و خواهر امام معصوم (ع) به بهترین نحو از ایشان استقبال کردند.
پژوهشگر تاریخ تشیع اثنی عشری ادامه داد: حضرت معصومه (س) پس از مدت کوتاهی که از حضورشان در این شهر می‌گذشت از دنیا رفتند و مردم قم برای ایشان ضریح و بارگاهی درست کردند؛ بنابراین شهر قم قبل از حضور حضرت یکی از نقاط معروف حضور شیعیان بود، اما تا تبدیل شدن به مرکز تشیع امامی فاصله بسیاری داشت.
وی تأکید کرد: در بررسی‌های تاریخی مشخص می‌شود که یکی از روش‌های ائمه (ع) برای برقراری ارتباط بیشتر شیعیان و بهره‌برداری از ظرفیت آن‌ها زیارت قبور ائمه بوده است. بنابراین حضور و فعالیت بزرگانی از اصحاب ائمه (ع) در شهر قم و شکل‌گیری بارگاه عمه امامان بعدی در شهر قم، شرط لازم و کافی شد تا ائمه (ع) بر روی این مکان حساب باز کنند و در شرایط اختناق آن دوره، شیعیان را برای حضور در آن شهر ترغیب نمایند.
کبیری پور افزود: حضور حضرت معصومه (س) در شهر قم، این شهر را به یک قطب شیعی تبدیل کرد و زائران بسیاری را از سراسر جهان به سوی خود جذب نمود. با حضور علما و دانشمندان در جوار این حرم مطهر، معارف شیعی به خوبی در قم ترویج پیدا کرد و به سایر مناطق نیز گسترش یافت. به تدریج، با حضور علما و طلابی که برای بهره‌مندی از برکات معنوی ایشان به قم می‌آمدند، حوزه علمیه‌ای پویا و قدرتمند در این شهر شکل گرفت که به یکی از بزرگترین مراکز علمی و دینی شیعه در جهان تبدیل شد. حضور ایشان در قم، به تقویت وحدت و انسجام شیعیان کمک شایانی کرد.
پژوهشگر تاریخ تشیع اثنی عشری یادآور شد: همچنین ائمه اطهار (ع) با تاکید بر فضیلت زیارت حضرت معصومه (س) و بیان پاداش‌های عظیم برای زائران ایشان، نقش مهمی در ترویج زیارت این بانوی بزرگوار ایفا نمودند. روایات متعددی در این زمینه وجود دارد که نشان از اهمیت و جایگاه والای حضرت معصومه (س) نزد ائمۀ اطهار (ع) دارد.
وی عنوان کرد: با افزایش تعداد زائران، شهر قم توسعه یافت و به یکی از شهرهای مهم ایران تبدیل شد. حضور حضرت معصومه (س) در شهر قم، هویت شیعی این شهر را تقویت کرد و آن را به یکی از پایگاه‌های مهم شیعه در جهان تبدیل نمود. حوزه علمیه قم به برکت وجود حضرت معصومه (س)، به مرکزی برای تربیت علما و طلاب تبدیل شد که در طول تاریخ، نقش بسیار مهمی در حفظ و گسترش معارف اسلامی ایفا کرده است. این حوزه، با تربیت هزاران عالم و روحانی، به یکی از مهم‌ترین مراکز علمی و دینی شیعه در جهان تبدیل شده است.
کبیری پور بیان کرد: رهبر معظم انقلاب در ۲۹ مهر ۱۳۸۹ در همین راستا فرمودند: «بدون تردید نقش حضرت معصومه (س) در قم شدن قم و عظمت یافتن این شهر عریقِ مذهبیِ تاریخی، یک نقش ما لا کلام فیه است. این بانوی بزرگوار... موجب شده است که این شهر به عنوان پایگاه اصلی معارف اهل‌بیت (ع) در آن دورۀ ظلمانی و تاریکِ حکومت جباران بدرخشد و پایگاهی بشود که انوار علم و انوار معارف اهل‌بیت را به سراسر دنیای اسلام از شرق و غرب منتقل کند.»
انتهای پیام
